Academie Merksem: Eerste Kinderrechtenacademie in België

Lin Van Mierlo (algemeen directeur) en Nathalie Daems (beleidsmedewerker) vertellen hun verhaal, Luc Borms (pedagogische directeur mwd) en Rebecca De Clerc (pedagogisch directeur beeld) namen ook deel aan het gesprek.

Hoe het allemaal begon

“Als Academie hadden wij het gevoel dat er in onze maatschappij vaak niet echt naar kinderen wordt geluisterd. Kinderen komen steeds meer onder druk te staan en ze kweken een pantser. Wij wilden dat met onze academie anders doen. We wilden ons als academie profileren als een school die luistert naar kinderen en die door middel van kunsteducatie er alles aan doet om ALLE kinderen de kans te geven om zich in een veilige omgeving te ontwikkelen. We zijn ervan overtuigd dat dit het zelfvertrouwen, zelfbeeld en (zelf)respect zal versterken. In 2017 beslisten we om er voluit voor te gaan en een traject te starten met een van de partners van School for Rights/ Kinderrechtenscholen om een Kinderrechtenacademie te worden, een Academie waar kinderrechten verweven zijn in de dagelijkse schoolcultuur: in de lessen, de activiteiten, het beleid en de missie.”

De kinderen zijn echt vrij om in te gaan op wat de leerkracht aanbiedt en daar hun eigen ding mee doen. Als dat eens een keer niet lukt of als ze hun dag niet hebben, zijn ze vrij om met dat nieuwe stuk een heel ander verhaal te maken. Dat wordt echt gemotiveerd.

Het traject

“Met de coaches van Plan International België kwamen we op regelmatige basis samen. Zij begeleidden al vele lagere en secundaire scholen om School for Rights of Kinderrechtenschool te worden, maar een academie was voor hen een heel andere context. Het kader van een deeltijds kunstonderwijs verschilt sterk van het reguliere onderwijs en zowel de leerkrachten als de leerlingen zijn enkel op bepaalde momenten aanwezig in de school. Het was dus voor alle partijen een speciaal proces, waarin we veel hebben geleerd van elkaar. Samen zochten we naar een nieuwe invulling van het traject en naar alternatieve manieren om kinderrechten mee te nemen in ons specifieke verhaal. Wat we vooral apprecieerden in dit traject was dat de coaches ons elke keer weer een spiegel voorhielden en dat we door samen na te denken nieuwe mogelijkheden ontdekten om kinderrechten op de een of andere manier te integreren in de werking van onze school.”

Participatie als hefboom voor de realisatie van kinderrechten

“Participatie van ouders en leerlingen is voor elke Academie een uitdaging omdat je leerlingen slechts een paar uurtjes per week aanwezig zijn. Dit was dus een thema waar we veel aandacht aan besteedden. We probeerden de leerlingen rechtstreeks te bereiken door in onze inkomhal een grote Kinderrechtenboot op te hangen met vragen als: Wat maakt jou blij? Wat wil je in de Academie veranderen? Hoe helpen jullie elkaar in de les? Kom je graag naar de Academie en waarom? Verder organiseerden we ook inspraakmomenten via focusgroepen met ouders en leerlingen waarop we echt dieper konden ingaan op specifieke vragen en thema’s. Met al deze nieuwe informatie gingen we aan de slag.

We installeerden een drinkwaterfontein en gaven elke leerling een eigen drinkbeker. De gangen werden wit geschilderd omdat de leerlingen aangaven dat zij zich niet op hun gemak voelden in onze donkere gangen. We zorgden voor een samenspellokaal en een nieuwe inrichting voor de muziekateliers zonder banken. De kinderen krijgen voortaan ook de kans om te participeren als jury bij beeldende kunsten en bij de evaluatie van de toonmomenten in muziek-woord-dans.

Verder werd er een kunstenbad opgericht in Merksemdok omdat kinderen van deze wijk ook recht hebben op cultuur. Dit is een intense samenwerking tussen Merksemdok (ontmoetingscentrum), het Cultuurcentrum, Basisschool de Luchtballon, dienst Vrije tijd voor financiële ondersteuning en Academie Merksem.
En in een heleboel lessen Beeld en Woord werd er expliciet gewerkt rond het thema Kinderrechten."

Nieuwe manieren van evalueren

"Al geruime tijd speelden we met het idee om af te stappen van het puntensysteem in onze evaluaties. We introduceerden een nieuwe manier van evalueren volgens Kunstig Competent. De evaluatie vertelt niet de hoeveelste je bent, evenmin hoeveel punten je “waard” bent. Centraal staan 5 rollen of ontwikkelingsgebieden: de vakman, de kunstenaar, de performer, de onderzoeker en de samenspeler. De leerlingen worden op deze rollen geëvalueerd, ieder op z’n eigen talent. Ondertussen zijn ook andere Academies in Vlaanderen aan de slag om Kunstig Competent in hun werking in te bedden.

In lijn met dit nieuwe evaluatiesysteem voerden we intentieplannen in bij de afdeling muziek-woord-dans: documenten waarin leerkrachten hun intenties en verwachtingen van dat jaar met de leerling bespreken en omgekeerd. Dit document wordt ondertekend en aan de ouders mee gegeven.  In de afdeling Beeld worden kinderrechten expliciet opgenomen in de intentieplannen."

We zijn op een andere manier beginnen nadenken over lesgeven. We vertrekken vanuit het idee dat iedereen hier zijn creativiteit komt ontwikkelen en we willen meer rekening houden met de  eigen persoonlijkheid en de persoonlijke keuzes om te werken aan een bepaalde opdracht. We geven nu een onderwerp of een doelstelling en de leerling kan daar uiting aan geven vanuit zijn/haar eigen leefwereld en interesses. De resultaten geven ieders unieke ik weer.

Wat betekent het label Kinderrechtenacademie

"Na ongeveer drie schooljaren zijn er heel wat veranderingen in onze Academie voelbaar. De kinderrechten worden meer en meer uitgedragen door heel het team en er zijn een heel aantal beleidszaken structureel veranderd. Daarnaast worden er nog steeds regelmatig projecten georganiseerd met de focus op de kinderrechten/mensenrechten."

Er wordt enorm ingezet op welzijn en welbevinden van de kinderen. En dat is ook echt heel belangrijk. We moeten erover waken dat het in orde komt met de kinderen en dat zij zich hier vooral heel welkom voelen. We zijn echt een heel warme school geworden. Door als team samen te werken, maar ook door met de kinderen en jongeren samen te werken..

"Maar we zijn ons heel erg bewust dat de titel Kinderrechtenacademie een titel is waarvoor het hele team zich moet blijven inzetten en we zullen in principe nooit helemaal rond zijn. Dat maakt het net zo uitdagend. In samenwerking met kunstenaar Koen van Mechelen zullen we binnenkort een Cosmogolem bouwen, samen met kinderen, ouders, buren en de hele wijk. Dit kunstwerk verwijst naar kinderrechten hier en elders in de wereld en zal ons zeker nieuwe mogelijkheden bieden om ons werk verder te zetten."

Wil je ook van jouw school een Kinderrechtenschool maken? Ontdek hier meer informatie over School for Rights.